Khi tội phạm biết cười: Suy ngẫm từ hai vụ việc gây chấn động dư luận

Khi nụ cười thay cho sự ăn năn – đó không chỉ là câu chuyện của hai cá nhân, mà là tấm gương phản chiếu xã hội hiện đại đang cần soi lại chính mình.

Hình ảnh doanh nhân Hoàng Hường với phong thái ung dung, gương mặt như ẩn chứa nụ cười khi được công an dẫn giải (Nguồn: VTV), đã khiến dư luận không khỏi bất ngờ và đặt ra nhiều câu hỏi về tâm lý tội phạm “biết cười”.

Hai vụ án khác nhau, một điểm chung: sự bình thản đến khó tin của người đối diện với công lý. Một nữ doanh nhân nổi tiếng bị khởi tố vì trốn thuế hàng nghìn tỷ đồng vẫn nở nụ cười “khó hiểu” trước ống kính; một nghi phạm gây ra vụ nổ súng khiến ba người thiệt mạng ở Đồng Nai lại tỏ ra vui vẻ, thậm chí pha trò khi bị bắt. Phải chăng, chúng ta đang chứng kiến một hiện tượng tâm lý và đạo đức đang bị “đảo ngược”?

Biểu hiện của sự lệch chuẩn cảm xúc và giá trị

Theo các chuyên gia tội phạm học, việc một số đối tượng có biểu hiện bình thản, thậm chí cười khi bị bắt, có thể xuất phát từ phản ứng tâm lý phòng vệ – cười để che giấu nỗi sợ hãi hoặc hoang mang. Tuy nhiên, khi sự bình tĩnh trở nên quá “tự tin”, và nụ cười mang sắc thái thách thức, điều đó cho thấy sự lệch chuẩn trong cảm xúc và nhận thức đạo đức.

Khi danh vọng, tiền bạc và hình ảnh cá nhân trở thành thước đo giá trị, ranh giới giữa đúng – sai, thiện – ác dường như bị mờ đi. Con người không còn xấu hổ khi phạm lỗi, không còn sợ hãi trước tội lỗi – đó là điều đáng lo hơn cả bản án pháp lý.

“Trình diễn” giữa thời đại ống kính

Thời đại mạng xã hội khiến ống kính máy quay không chỉ ghi lại hiện thực, mà còn tạo ra “sân khấu cảm xúc”, nơi nhiều người – kể cả trong hoàn cảnh bi kịch – vẫn vô thức “diễn” theo thói quen.

Nụ cười gây chú ý của doanh nhân Hoàng Hường khi bị bắt giữ (Nguồn: Báo Người Lao Động)

Với doanh nhân Hoàng Hường, người từng quen thuộc với truyền thông, việc giữ nụ cười trước ống kính có thể là một phản xạ hình ảnh – cách giữ “thương hiệu cá nhân” ngay cả trong khủng hoảng. Trong khi đó, nghi phạm vụ nổ súng ở Đồng Nai có thể đang ở trạng thái kích thích thần kinh mạnh, hoặc muốn chứng minh “bản lĩnh bất cần”. Dù nguyên nhân là gì, cả hai đều cho thấy một thực tế đáng buồn: cảm xúc con người đang bị chi phối bởi ánh đèn máy quay hơn là bởi đạo đức nội tâm.

Khi ranh giới ảo và thực bị xóa mờ

Theo VnExpress (06.10.2025), nghi phạm vụ án giết ba người ở Đồng Nai khai rằng mình “thực hiện nhiệm vụ trong game”. Lời khai tưởng chừng hoang đường này, cùng với hình ảnh đối tượng bình thản, thậm chí mỉm cười khi bị bắt (nguồn: clip lan truyền trên mạng xã hội), đã tạo nên làn sóng tranh luận dữ dội trong dư luận.

Hung khí gây án của nghi phạm Lê Sỹ Tùng bị thu giữ (ảnh Báo Tiền Phong)

Theo ông Võ Ngọc Hùng, nguyên cán bộ Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA02), biểu hiện cười hoặc ung dung khi bị bắt không phải hiếm gặp, mà thường xuất hiện ở những người rơi vào trạng thái rối loạn nhận thức, hoang tưởng nhiệm vụ hoặc “tách rời cảm xúc” sau khi gây án nghiêm trọng.

“Đó có thể là phản ứng tự vệ của hệ thần kinh, giúp cá nhân tạm thời ‘cắt’ cảm xúc tội lỗi hay sợ hãi,” ông Hùng phân tích. “Dưới góc độ tâm lý học, đây là biểu hiện của hội chứng giải ly (dissociation) – hiện tượng tâm trí thoát ly thực tại để tự bảo vệ.”

Một khả năng khác, được các chuyên gia đặt ra, là nghi phạm dùng lý do “game giao nhiệm vụ” như một cách ngụy biện nhằm đánh lạc hướng điều tra hoặc tạo tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Dấu vết tại hiện trường – trong đó có việc két sắt bị cạy phá – cho thấy yếu tố vụ lợi và chủ đích tội phạm vẫn rõ ràng.

Theo các nghiên cứu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), game bạo lực có thể làm tăng mức độ hung hãn tức thời, song không đủ để hình thành hành vi giết người nếu không có nền tảng tâm lý bất ổn hoặc môi trường sống tiêu cực.
Bởi vậy, vụ án ở Đồng Nai không chỉ là một bi kịch hình sự, mà còn gợi mở câu hỏi lớn hơn: làm thế nào để xã hội kiểm soát tác động của thế giới ảo đối với nhận thức con người, nhất là giới trẻ – những người dễ bị cuốn vào ranh giới mong manh giữa ảo tưởng và hiện thực.

Khi sự ăn năn trở thành giá trị cần được phục hồi

Phản ứng bình thản trước hành vi vi phạm pháp luật là tín hiệu cảnh báo xã hội. Một xã hội văn minh không chỉ được đo bằng mức độ phát triển kinh tế, mà còn bằng khả năng biết xấu hổ trước cái sai và biết ăn năn trước tội lỗi.

Nụ cười khó hiểu của đối tượng tại thời điểm bị cơ quan thực thi pháp luật bắt giữ (Nguồn: clip đăng tải trên mạng xã hội).

Theo các chuyên gia tội phạm học, trong nhiều trường hợp, phản ứng của nghi phạm khi bị bắt không phản ánh đúng cảm xúc thực. Một số người có xu hướng biểu lộ thái độ bình thản, thậm chí cười, như một phản ứng phòng vệ tâm lý nhằm che giấu căng thẳng hoặc thể hiện sự “kiểm soát tình huống”

“Nụ cười trong bối cảnh bị bắt giữ có thể là biểu hiện của cơ chế phủ nhận thực tại, sốc cảm xúc, hoặc mong muốn khẳng định bản ngã trước đám đông. Ở một số người, đây cũng là cách họ tìm lại cảm giác chủ động khi mọi quyền kiểm soát đã mất.”

Nụ cười của kẻ phạm tội, sự thản nhiên trước hậu quả gây ra, chính là lời nhắc nhở rằng công lý không chỉ cần xử lý bằng luật pháp, mà còn bằng giáo dục, truyền thông và sự khơi dậy lại giá trị đạo đức trong mỗi người.

Công lý sẽ làm phần việc của mình, nhưng để không còn những “nụ cười lạnh lùng” trước ống kính, xã hội cần nhiều hơn những bản án – cần khơi dậy lại cảm xúc con người, và phục hồi năng lực biết hối lỗi, biết sợ cái sai.

Tư liệu – Nguồn trích dẫn

Ở một diễn biến khác, vụ nghi phạm giết 3 người ở Đồng Nai khai “thực hiện nhiệm vụ trong trò chơi ảo” tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo về ảnh hưởng tiêu cực của môi trường mạng đến nhận thức và hành vi của con người.
Nguồn:VnExpress, 06/10/2025.

“Đằng sau ánh hào quang của một ‘ngôi sao doanh nhân’… việc Hoàng Hường cười tươi khi bị dẫn giải, không hẳn vô cảm trước pháp luật, mà có thể là chiêu thức truyền thông,” theo TS Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học. (Nguồn: Kiến Thức, “Chuyên gia tội phạm học lý giải nụ cười của Hoàng Hường khi bị bắt”)
Trong bài, Kiến Thức dẫn một số phân tích: Hệ sinh thái kinh doanh của bà Hường bao gồm 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên; từ năm 2021 đến giữa năm 2025, bà để ngoài sổ sách doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, và kê sai thuế GTGT hơn 2.100 tỷ đồng. (Nguồn: Kiến Thức)

Vụ việc doanh nhân Hoàng Hường bị bắt: Theo thông tin từ Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (tháng 5/2025), bà Hoàng Thị Hường, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại – Dịch vụ Hoàng Hường, bị khởi tố và bắt tạm giam về hành vi “Trốn thuế” theo Điều 200 Bộ luật Hình sự, với tổng số tiền trốn thuế hơn 1.800 tỷ đồng.
Nguồn: Báo Người Lao Động (05/10/2025), Báo Kiến Thức (06/10/2025).

Vụ án nổ súng làm 3 người tử vong tại Đồng Nai: Theo báo cáo của Công an tỉnh Đồng Nai (ngày 5–6/10/2025), lực lượng chức năng đã bắt giữ nghi phạm Nguyễn Văn T. (SN 1980, huyện Trảng Bom), người bị cáo buộc nổ súng khiến ba người thiệt mạng tại xã Bắc Sơn.

Nguồn: Báo Công an Nhân dân, Tuổi Trẻ, VTC News (06/10/2025).

Đáng chú ý, tại thời điểm bị bắt, bà Hoàng Hường vẫn xuất hiện với phong thái ung dung, thần thái rạng rỡ và nở nụ cười trước ống kính máy quay – hình ảnh gây nhiều bàn luận trong dư luận xã hội. Theo ghi nhận của Báo Dân Việt, bà Hường thậm chí còn nói vui với phóng viên rằng: “Em biết trước mà, em không thoát được… Khi nào em ra tù em xin gặp chị nhé.”
(Nguồn: Báo Dân Việt, “Hoàng Hường bị khởi tố và nụ cười trước máy quay”, ngày 7.10.2025)

Partner